Budując swoją markę na lata warto zastanowić się w jakie oznaczenie chcemy inwestować i dobrze to przemyśleć.
Znak towarowy to rodzaj prawnie dozwolonego monopolu. Jak bardzo jest on rozległy zależy nie tylko od ram ustawowych prawa znaków towarowych, ale i od siły konkretnego znaku towarowego.
W uproszczeniu prawo określa jego granice jako możliwość zakazywania używania znaku identycznego lub podobnego dla identycznych lub podobnych towarów o ile istnieje ryzyko wprowadzenia odbiorcy w błąd. Siła znaku doprecyzowuje zakres ochrony przewidzianej dla znaku przez prawne regulacje. Innymi słowy, zakres faktycznej wyłączności jaką dany znak towarowy daje, zależy także od jego siły.
Czym jest siła znaku towarowego
Znaki towarowe mają swoją „moc” podobnie jak awatary w wirtualnym świecie. Marka marce nie jest równa, co więcej, jej siła jest zmienna, może wzrastać, ale może też słabnąć.
Kategorie znaków towarowych ze względu na ich zdolność odróżniającą i siłę oddziaływania:
Na osi po której znaki towarowe mogą się poruszać, i to niekiedy dwukierunkowo, przedstawiono podstawowe typy znaków.
Znaki niepodlegające rejestracji
W tej grupie znajdują się znaki pozbawione zdolności odróżniającej, to głównie jest znaki opisowe oraz znaki rodzajowe.
Oznaczenia pozbawione zdolności odróżniającej składają się zgodnie z polską regulacją wyłącznie z elementów mogących służyć w obrocie do wskazania, w szczególności: rodzaju towaru, jego pochodzenia, jakości, ilości, wartości, przeznaczenia, sposobu wytwarzania, składu, funkcji, przydatności.
Oznaczenie ma charakter opisowy, jeżeli wykazuje wystarczająco bezpośredni i konkretny związek z towarami lub usługami wskazanymi w zgłoszeniu. Taki związek będzie istniał wtedy, jeżeli właściwy krąg odbiorców natychmiast i bez namysłu rozpoznaje w takim oznaczeniu opis towarów lub ich cech. Jednocześnie charakter opisowy takiego oznaczenia musi być dla przeciętnego odbiorcy oczywisty i nie wzbudzać wątpliwości [zob. wyrok SPI z 20.09.2001 r., C‐383/99; wyrok SPI z 22.06.2005 r., T‐19/04].
Opisowe są oznaczenia typu „mleko” dla mleka, pośrednik nieruchomości dla usług związanych ze sprzedażą/wynajmem nieruchomości, dyskont dla sklepu itp. Sądy uznawały za opisowe różnorodne znaki, jak przykładowo w USA znak „Lawyers.com” dla stron internetowych zawierających informacje prawne, w Polsce, na przykład Ice Coffee [wyrok NSA z dnia 16 grudnia 2009 r. II GSK 214/09] lub PsychoDietetyka [wyrok WSA w Warszawie z dnia 15.02.2012 r., sygn. VI SA/Wa 1806/11].
Trzeba mieć na uwadze, że odmowy dotyczyć mogą nie tylko oznaczeń słownych, ale również oznaczeń słowno-graficznych i one także mogą być uznane za pozbawione zdolności odróżniającej. Przykłady oznaczeń opisowych słowno-graficznych, na które nie udzielono prawa ochronnego.
- odmowa rejestracji. Wyrok SUE z dnia 11 lipca 2012 r., T-559/10 Laboratoire Garnier et Cie, kl. 3 Odmowę uzasadniono tym, że warstwa słowna ma jasne znaczenie, odwołuje się do naturalnego piękna, co bezpośrednio wskazuje na cechę jakości towarów z branży kosmetycznej, zaś grafika w ocenie urzędu jest banalna.
- Odmowa rejestracji. Wyrok SUE z dnia 10 września 2015 r., T-610/14 Laverana Gmbh&Co. KG, kl. 3, 5
Słabe znaki towarowe
Do tej grupy należą znaki sugerujące [sugestywne], czyli takie, które sugerują określone cechy towarów nimi oznaczanych, natomiast znaki aluzyjne to takie, które stanowią aluzję do tych cech. Znak taki sugeruje powiązanie z towarami i usługami, ale nie jest on bezpośrednio opisowy, wymaga skojarzenia, pomyślenia.
Sugestywne znaki towarowe są popularne ze względu na możliwość sprytnej gry słownej, która przyciąga uwagę a zarazem łatwiej ją zakotwiczyć o coś co odbiorca już zna. Problemem jest ocena takich znaków przez urzędy rejestrujących znaki towarowe. One często przesuwają granicę minimalnego progu zdolności odróżniającej i znaki te spotykają się z całkowitą odmową lub trzeba włożyć sporo trudu i środków finansowych, aby uzyskać na nie rejestrację. Przykład oznaczenia zarejestrowanego przez Urząd Patentowy RP: Konto Witalne przeznaczone do oznaczania usług finansowych, usług bankowych.
Silne znaki towarowe
Silne znaki towarowe to znaki posiadające wyższy poziom charakteru odróżniającego w odniesieniu do towaru lub usługi, z którą są używane, np. znaki fantazyjne, neologizmy, znaki oderwane całkowicie od towarów i ich cech lub związek ten nie jest dostrzegalny.
Może to być znane słowo użyte w nieoczekiwany lub nietypowy sposób – na przykład znak towarowy Apple dla komputerów, oprogramowania itd. Jabłko nie ma żadnego związku z tymi towarami. Inne przykłady to „Windows” dla komputerowego systemu operacyjnego, Apart dla biżuterii, Eris dla kosmetyków, Google dla wyszukiwarki, czy Poraj dla usług prawno-patentowych.
Renomowane znaki towarowe
Prawo własności przemysłowej w sposób szczególny kształtuje ochronę znaków renomowanych przyznając im wyraźnie rozszerzoną ochronę. To znaki, które mogą przekroczyć tzw. zasadę specjalizacji czyli mogą blokować udzielenie ochrony / używanie dla innych znaków towarowych identycznych lub podobnych dla jakichkolwiek towarów, jeżeli mogłoby to przynieść Zgłaszającemu nienależną korzyść lub być szkodliwe dla odróżniającego charakteru bądź renomy znaku wcześniejszego.
Prawo wyróżnia zatem znaki o takiej rozpoznawalności, która nie może być zawłaszczona przez inne podmioty ze szkodą dla znaku renomowanego. Przykłady znaków renomowanych: Google, Amazon, NIKE, Coca-Cola, Facebook.
Znak powszechnie znany [notoryjny] jest pojęciem bliskim pojęciu znaku renomowanego, bowiem oba wiążą się ze szczególną znajomością oznaczenia wśród odbiorców. Znak ten zawdzięcza zwiększoną ochronę dzięki powszechnej jego znajomości u jego odbiorców, ale bez jego rejestracji.
Jakim innym zjawiskom może podlegać znak towarowy
Wspomnijmy jeszcze o dwóch ciekawych zjawiskach związanych ze zmiennością siły znaku, z którymi prawo wiąże doniosłe skutki prawne.
Pierwsze to możliwość nabycia przez znaki pozbawione pierwotnej zdolności odróżniającej w wyniku ich używania tzw. wtórnej zdolności. Wtórna zdolność odróżniająca to charakter odróżniający oznaczenia, nabyty dzięki używaniu tego oznaczenia w zwykłych warunkach rynkowych, na danym terytorium. Odpowiednie używanie, m. in. rzeczywiste, konsekwentne, intensywne przed rejestracją znaku powoduje, iż choć normalnie nie można by udzielić na taki znak towarowy ochrony, to nabył on charakteru odróżniającego i to pozwala na jego rejestrację czyli nabycie wyłączności.
Kiedy następuje nabycie wtórnej zdolności odróżniającej? W momencie, gdy pewna znacząca grupa kupujących, przyporządkowuje dane oznaczenie określonym towarom, czyli uznaje je za znak wyróżniający te towary na rynku [zob. wyrok NSA z dnia 14 lipca 2010r., II GSK 703/09].
Drugie zjawisko to degeneracja znaku, tzw. rozmycie, rozwodnienie. Polega ono na utracie przez znak jego zdolności odróżniania towarów jednego przedsiębiorcy od towarów innych przedsiębiorców. Innymi słowy traci on ową zdolność [siłę] pracującą wcześniej na rzecz jego właściciela i transformuje się w oznaczenie opisowe, określające daną kategorię towarów i usług, nazwę dostępną dla wszystkich.
Przepis art. 169 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej (t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 ze zm.), nakazuje wygaszenie prawa ochronnego na znak towarowy z powodu utraty przez ten znak znamion odróżniających. Istotne jest także czy skutek ten nastąpił w wyniku zaniechania lub działania uprawnionego do znaku.
Przykłady znaków zdegenerowanych: termos, nylon, krówki, heroina, jo-jo, linoleum.
Zasady przydatne przy wyborze znaku towarowego lub produktu dla firmy
O jakich podstawowych zasadach należy zatem pamiętać wybierając znak dla swojej firmy czy produktu, a także potem planując jej ekspansję? Dobre marki to takie, które są uznawane za „silne” w świetle prawa o znakach towarowych. Najsilniejsze znaki to słowa wymyślone, a najsłabsze to słowa, które jedynie opisują lub są ogólną nazwą dla towarów i usług, dla których znaku używamy.
Co do zasady, im silniejszy znak towarowy, tym łatwiej będzie powstrzymać innych od działań naruszających prawo. Konsekwencją wyboru słabego znaku towarowego jest jego prawdopodobna popularność wśród konkurentów, którym nie można zabronić używania oznaczeń opisowych.
Zatem wybór słabego znaku towarowego prawdopodobnie postawi przedsiębiorcę w sytuacji, w której jego konkurenci będą używać bardzo podobnych znaków do sprzedaży podobnych towarów, a on nie będzie mógł zrobić nic, aby powstrzymać tę sytuację.
Prawo znaków towarowych uwzględnia bowiem prawo do używania oznaczeń opisowych przez wszystkich uczestników rynku. Dlatego właśnie współistnieją podobne nazwy dla podobnych produktów/usług wykorzystujące przykładowo powszechnie używane elementy jak „med.”: Vital-med, Enel-med, Bart-med, Komfort-med, Plus-med, Farma-med.
By wypromować silną markę potrzebne są z reguły większe nakłady finansowe, gdyż trzeba stworzyć relację znaku z towarem, którą zrozumie i zapamięta klient. Gdy to się uda, siła takiego oznaczenia będzie nieporównywalnie większa.
Silne znaki budują wokół siebie większą strefę wyłączności, a tym samym uniemożliwiają konkurentom korzystnia z niej i jej „aury” oraz zbytnie upodabnianie się do oznaczenia. Słabsze znaki mają mniejszy zakres blokowania. W tej sytuacji konkurentom wolno więcej, np. używać znaki, które są bardziej zbliżone do słabego znaku, niż byłoby to dozwolone dla silnego znaku.
Wybierając znak towarowy, budując swoją markę na lata warto zastanowić się w jakie oznaczenie chcemy inwestować i dobrze to przemyśleć.
Planujesz zarejstrować znak towarowy
Skontaktuj się z nami
Możemy porozmawiać: pierwsza konsultacja telefoniczna jest GRATIS
lub odpisać na Twoje wątpliwości i zapytania: kancelaria@poraj.com
Dodatkowo, do 08 GRUDNIA 2023r., możesz skorzystać z dofinansowania UE na rejstracje znaków towarowych w Polsce oraz na terenie Unii Europejskiej.
Poczytaj na temat dofinansowania:
SME FUND 2023_DOFINASOWANIE UE NA REJESTRACJĘ ZNAKU TOWAROWEGO
Powyższy artykuł ukazał się online w serwisie internetowym dziennika Rzeczpospolita:
JAKI ZNAK TOWAROWY WYBRAĆ – rp.pl
