Taniec jest uważany za dzieło twórcze, które może być objęte prawem autorskim, jeśli stanowi spójną całość, a nie tylko pojedyncze ruchy. Wtedy ruchowa ekspresja może kwalifikować się do ochrony prawnoautorskiej i być uważana za dzieło twórcze. Jeśli jesteś tancerzem lub choreografem, możesz zatem chronić swoją pracę.
Taniec to układ rytmicznych ruchów ciała oraz gestów skoordynowanych z muzyką w czasie (rytm) i przestrzeni (kompozycja). Pojęcie choreografii z kolei, pierwotnie określało układ ruchów tanecznych w balecie, a choreograf tworzył taniec dla baletmistrzów, rozszerzyło się na dziedziny, w których ruch ludzki ma charakter artystyczny. Choreografia stała się sztuką tworzenia form i kreowania układów tanecznych.
Taniec jako utwór
Choreografia została ujęta art. 1 ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, gdzie pojawia się w obok utworów scenicznych, sceniczno-muzycznych oraz pantomimicznych.
Jednak, aby stać się utworem w rozumieniu ustawy, taniec musi posiadać cechy oryginalności i indywidualności.
Dodatkowo, seria powiązanych ruchów tanecznych musi składać się na spójną kompozycję, dającą oryginalne dzieło, inne od utworów tej samej kategorii, a więc spełniające wymóg nowości. Oryginalności dopatrywać można się w twórczym zestawieniu poszczególnych kroków i sekwencji:
„…często treścią omawianej kategorii utworów są pewne ludzkie stany uczuciowe, emocje – zadaniem natomiast twórcy jest oblec je w określoną formę. I właśnie ten zabieg, ma charakter twórczy, jako że stany i emocje wyrazić można poprzez ruch, gest, mimikę i na wiele różnych sposobów”, pisze Krzysztof Felchner w monografii „Choreografia i pantomina w świetle prawa autorskiego”.
Ustalenie utworu
to przybranie przez taniec takiej postaci, by mogła zapoznać się z nim osoba trzecia. Nie musi on być utrwalony, ale na tyle trwały=ustalony, by móc go zaprezentować i wywołać efekt artystyczny. To moment prezentacji jest chwilą ustalenia utworu, a jego ruchy i pozostałe aspekty (np. mimika) powinny być „opisane” na tyle szczegółowo, by taniec mógł być konsekwentnie i powtórnie wykonywany.
Jeśli taniec zostanie uznany za podlegający prawom autorskim, wówczas prawa te obowiązują przez całe życie autora oraz 70 lat po jego śmierci.
Taniec bez ochrony
Tańce, których nie można ochronić, niezależnie od ich poziomu kreatywności, to proste, pojedyncze elementy, takie jak: seria pozycji jogi, czy kroki tańca towarzyskiego – breakdance lub tańce towarzyskie – zazwyczaj przeznaczone do wykonywania przez tańczących dla własnej przyjemności. Wszystkie wspomniane należą do niechronionej domeny publicznej.
Większość tańców na popularnej platformie TikTok prawdopodobnie należy do kategorii, której nie można chronić. Ochrona w mediach społecznościowych byłaby bardziej prawdopodobna w przypadku tańca, gdzie kombinacja ruchów ciała, rytmu w połączeniu z akompaniamentem muzycznym, układa się w historię lub temat.
Ochrona a rzeczywistość
Dzieła choreograficzne mają takie same wyłączne prawa jak inne dzieła chronione prawem autorskim. Byłoby naruszeniem praw autorskich i podstawą do roszczenia prawnego, gdyby ktoś bez prawnego upoważnienia:
- publicznie wykonywał czyjąś choreografię,
- rozdzielał lub dostosowywał jej elementy.
Niestety, bardzo skomplikowane jest stwierdzenie, czy doszło do naruszenia praw autorskich. Z tego powodu podobieństwo traktuje się jako inspirację lub cytat. Powszechną praktyką w świecie tańca jest dzielenie się i przekazywanie istniejących lub nowych technik zamiast obwiniania o naruszanie praw autorskich.
Chroniąc prawa autorskie do choreografii, należy pamiętać uzyskaniu pozwolenia na wykorzystanie towarzyszącej jej muzyki 🙂
Źródło:
http://www.transformacje.pl/wp-content/uploads/2009/01/felchner.pdf
https://www.legalzoom.com/
Foto: ©Katarzyna Zalewska
