Pisanie bloga a własność intelektualna

Blogi to cyfrowi spadkobiercy pamiętników. Ich popularność jest ogromna, a rola istotna: „obecnie blogi są odpowiednikiem śladów, które ludzie chcą po sobie pozostawić. Kieruje nimi chęć zaistnienia, wyróżnienia się, pozostawienia swojego sieciowego, wirtualnego portretu” pisze Katarzyna Grzybczyk w książce Rozrywki XXI wieku a prawo własności intelektualnej.

Początki blogowania

Blog jest narzędziem służącym do publikowania i rozpowszechniania treści w Internecie; należy do kategorii usług komunikacji online. Po raz pierwszy termin „blog” został użyty w 1999 r. przez Petera Merholza, redaktora jednego z pierwszych internetowych dzienników, znanego pod nazwą „Robot Wisdom”.
Wcześniej funkcjonowało już określenie „weblog”. Jego autorem jest Jorna Bargera, a słowo oznaczało strony, na których umieszczane były jedynie linki do innych stron z danej dziedziny, ewentualnie komentarze/wpisy ułożone w porządku odwrotnym do chronologicznego.
Blogami nazywano zaś pamiętniki online. Za pierwszego bloga uznaje się stronę WWW założoną w 1990 r. przez Tima Bernersa-Lee.

W Polsce pierwsze blogi pojawiły się w 2000 roku na stronie nlog.org. Następnie ruszyła strona Blog.pl, a obecnie największa platformą blogową jest Blogspot.pl, pisze Katarzyna Grzybczyk.

Przez wszystkie te lata zmieniał się w blogach wygląd, forma (od kolekcji linków do następujących po sobie wpisów), a także zawartość oraz oprogramowanie związane z ich edycją. Tematycznie zaczęły przeważać blogi osobiste, udające pamiętniki online. Coraz popularniejsze stały się blogi profesjonalne, prowadzone w celach zawodowych lub poświęcone określonej tematyce.
Blog może mieć jednego autora – blog osobisty, lub wielu, na przykład blog naszej kancelarii https://poraj.com/blog/ 🙂 Często autorzy blogów śledzą inne blogi, do których odsyłają za pomocą linków i nawiązują kontakty z ich autorami, wtedy siatka blogów działa jako większa, powiązana całość, czyli tzw. blogosfera. W przypadku blogów poświęconych specyficznej tematyce wymiana myśli między autorami może sprzyjać rozwojowi danej dziedziny wiedzy. W przypadku blogów osobistych autorzy nawiązują często stosunki towarzyskie, dlatego też porównuje się sieć blogów z aplikacjami rodzaju social networking.

Jaki jest cel blogowania?

Celem blogów może być autopromocja, komunikacja lub marketing. Według kryterium środków wyrazu, zazwyczaj wykorzystywanych przez autora wyróżnić można podstawowe typy blogów:

• blog tekstowy – blogi tego typu są najpopularniejsze, najczęściej wykorzystywanym środkiem wyrazu jest tekst;

• mikroblog – poszczególne wpisy ograniczają się zazwyczaj do jednego lub dwóch zdań, często ilość znaków jest ograniczona (np. Twitter);

• linklog – zasadniczą zawartością są odnośniki do innych treści, czasem opatrzone komentarzem;

• fotoblog – podstawową treść stanowią fotografie;

• wideoblog – podstawową treść stanowią filmy;

• audioblog – jego treść stanowią pliki audio (podcasty).

Ze względu na cel pisania wyróżniamy blogi:

• osobiste – przypominają dzienniki intymne;

• blogi relacyjne – to odmiana blogów osobistych – głównym celem jest podtrzymywanie kontaktów towarzyskich;

• zawodowe – np. naukowe lub dziennikarskie, zakładane po to, aby zbudować wizerunek i wiarygodność poprzez prezentację dotychczasowego dorobku autora;

• opisujące świat – autorzy wyrażają w nich swoje opinie na różne tematy, dzielą się z odbiorcami swoimi zainteresowaniami;

• blogi podróżnicze – opisujące miejsca, atrakcje turystyczne i sposoby na podróżowanie;

• blogi reklamowe – (fake blogs) blogi reklamowe, ich inicjatorami są firmy;

• splogi – treści blogów, które są automatycznie wypełniane przez maszyny spamujące.

Blog a kwestie prawne

Publikując na blogu – w publicznej przestrzeni komunikacji i rozpowszechniania, autor zobowiązuje się do przestrzegania prawa.

Na jakie przepisy prawa powinien zwrócić uwagę autor bloga?
„Blogerzy mogą naruszać czyjeś prawa czy przez wykorzystanie cudzych utworów chronionych (np. zdjęć), czy przez linkowanie do innych stron lub utworów”, pisze Katarzyna Grzybczyk, dlatego wymienić należy przede wszystkim obszar prawa autorskiego.

Wpis na blogu jest wytworem działalności twórczej. Dzięki temu podlega ochronie prawnoautorskiej. Należy pamiętać, że skoro każdy autorski tekst na blogu jest chroniony od momentu jego powstania i pojawienia się w Internecie, teksty innych blogerów korzystają z tych samych praw.

Z tego punktu widzenia istotne jest prawidłowe korzystanie z licencji Creative Commons, które wymagają oznaczenia autorstwa oraz notki licencyjnej. Ta powinna znaleźć się na stronie tekstu. Jeśli tekst nie zostanie oznaczony, autor narusza prawa autorskie innego twórcy.

Istnieje sześć licencji podstawowych, które opierają się na różnych zasadach, na których udostępniany jest utwór:

• „Uznanie autorstwa” (ang. Attribution, BY): zezwala się na kopiowanie, dystrybucję, wyświetlanie i użytkowanie dzieła i wszelkich jego pochodnych pod warunkiem umieszczenia informacji o twórcy. To postanowienie jest obecne we wszystkich licencjach, ponieważ autorskie prawa osobiste są niezbywalne.

• „Użycie niekomercyjne” (ang. Noncommercial, NC): zezwala się na kopiowanie, dystrybucję, wyświetlanie i użytkowanie dzieła i wszelkich jego pochodnych tylko w celach niekomercyjnych.

• „Bez utworów zależnych” (ang. No Derivative Works, ND): zezwala się na kopiowanie, dystrybucję, wyświetlanie tylko dokładnych (dosłownych) kopii dzieła, niedozwolone jest jego zmienianie i tworzenie na jego bazie pochodnych.

• „Na tych samych warunkach” (ang. Share Alike, SA): zezwala się na kopiowanie, dystrybucję, wyświetlanie i użytkowanie pochodnych dzieł, pod warunkiem, że będą one opublikowane na takiej samej licencji.

Licencje dodatkowe

• Sampling – warunek Creative Commons, który zezwala na samplowanie i tworzenie remiksów utworów muzycznych, a nie pozwala na wykorzystanie sampli do celów reklamowych. Wersja tej licencji ze znaczkiem „+” zezwala na samplowanie do celów komercyjnych i niekomercyjnych, a licencja „noncomercial +” – tylko do celów niekomercyjnych. Obie wersje licencji Sampling, tak jak wszystkie inne licencje CC, wymagają uznania autorstwa.

• Państwa rozwijające się (Developing Nations)– przestarzała licencja pozwalająca na kopiowanie i tworzenie utworów zależnych pod warunkiem uznania autorstwa, ale tylko w państwach rozwijających się.

Wyjątkiem jest licencja CC0, zgodnie z którą twórca zrzeka się wszystkich praw. Jest to równoznaczne z przekazaniem dzieła do domeny publicznej.

Naruszenia praw

Jak zauważa Katarzyna Grzybczyk: „Blogosfera to miejsce plagiatów, przy czym zarówno blogerzy plagiatują, jak i są plagiatowani.” Naruszenia cudzych praw są częste, jednak jak się coraz częściej okazuje – wykrywalne. Dlatego korzystanie z cudzych treści musi mieścić się w ramach dozwolonego użytku.

W przypadku naruszenia własnych praw, można reagować. Jednak warto zachować względny spokój, bo wszystko zależy od okoliczności – kto dokonał naruszenia, na jak długo i w jakim celu. Te elementy zdecydują o randze naruszenia oraz o dalszych działaniach. Jeśli jest drobne i wynika z niewiedzy, warto załatwić sprawę na nieformalnej niwie, w razie potrzeby korzystając z wezwania do zaprzestania.

Z kolei, gdy naruszenie ma charakter komercyjny, można myśleć o uruchomieniu procedury prawnej, czyli dochodzeniu do odszkodowania drogą prawną.

W skrócie

Każdy autor bloga, zarówno początkujący, jak i ten z doświadczeniem powinien stale mieć na uwadze kwestie: Co mogę publikować na blogu? Z jakich zasobów mogę korzystać?
Wszelkie treści znalezione w Internecie są w praktyce chronione prawem autorskim. W sprawach dotyczących praw autorskich warto wdrożyć zasadę: Co nie jest wyraźnie dozwolone, jest zabronione.
Odpowiedzialność redakcyjna wymaga również od autora bloga poszanowania wolności słowa, wolności artystycznej i dozwolonej krytyki.

Źródła:
„Rozrywki XXI wieku a prawo własności intelektualnej” © Katarzyna Grzybczyk
https://creativecommons.pl/
https://pl.wikipedia.org